پیدایش انجمن
تأمین پیش نیازها
حمید احمدی در دوره ده ساله کار مطالعاتی و نیز اجرای طرح تاریخ شفاهی ویدیویی چپ ایران در سالهای 1375-1365 به تجربه های معینی در خصوص جنبه‌های علمی و عملیِ کار در حوزه تاریخ شفاهی دست یافت. موفقیت در ارائه متد پژوهشی نوین و بازتاب آن در عرصة بین‌المللی تاریخ شفاهی در سال 1375 به نوبة خود زمینة ادامه کاری در این حوزه را فراهم ساخت.
ایدة تأسیس انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران حاصل کار و تجربه او از این دوره بوده است. هدف عمده این انجمن همانا اجرای برنامة تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران که در آن می بایست از گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی از دهة 1300 خورشیدی به اینسو مشارکت می کردند. این دوره و اجرای این برنامه بیش ار 15 سال طول کشید.
تحقق این ایده و برنامه به واقعیت، نیازمند تأمین دو پیش نیاز بود: نخست، تهیه امکانات مالی برای تأمین هزینه های اجرای این برنامه و دوم، انجام مرحله تدارک مانند کار مطالعاتی و اسنادی. این تجربه ای بود که او برای اجرای طرح تاریخ شفاهی ویدیوئی چپ ایران به آن دست یازیده بود.
در روند پیشرفت کار مقدماتی وتدارکاتی، با یاری چند تن از دوستان پژوهشگر آقایان آرش برومند و محمدعلی حسینی در یکم خرداد 1379 (21 ماه مه 2000) انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران را به عنوان یک نهاد پژوهشی غیردولتی و غیرانتفاعی در دادگستری شهر برلین به ثبت رساندند.
(Forschungsverein für iranische mündliche Geschichte e.V., Amtsgericht Charlottenburg, Berlin, N 199964 NZ, 22 Juni 2000)
انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران در ژوئن 2002 (خرداد 1381) به عنوان نهاد تاریخ شفاهی ایرانی به عضویت جامعه بین المللی تاریخ شفاهی پذیرفته شده است.
عدم موفقیت در تأمین هزینه مالی
پس از تأسیس انجمن یادشده، احمدی برای تأمین هزینه مالی به منظور اجرای برنامه تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران با چندین دانشگاه و مؤسسه و بنیادهای خیریه فرهنگی در اروپا و آمریکا مکاتبه کرد تا شاید بتواند هزینه مالی مسافرت برای انجام مصاحبه ها و هزینه فنی کار را فراهم نماید. اما، پاسخ مثبتی به پیشنهاد و درخواست مطروحه داده نشد.
گفتنی است که درخواست کمک مالی مطروحه به دانشگاه ها و مؤسسه ها،هزینه تهیه هر ساعت فیلم از داستان زندگی - تاریخ با شیوه گفتگو، حدود 150 دلار ارزیابی شده بود. این مبلغ تنها 10 درصد هزینه شناخته شده برای اجرای اینگونه برنامه های تاریخ شفاهی در آن زمان بوده است.
برنامه تاریخ شفاهی ویدیوئی انجمن ما چگونه عملی شد؟
پس از دریافت پاسخ های منفی از سوی مؤسسه ها و بنیادها، یعنی عدم موفقیت در دریافت کمک مالی که به آن اشاره شد، حمید احمدی از سال 1379 تا پایان سال 1389 به مدت 10 سال گفتگوهای تاریخ شفاهی با روایت کنندگان را به این صورت انجام داده است:
در طی این 10 سال، از سوی 8 دانشگاه و 15 انجمن فرهنگی ایرانیان واقع در شهرهای نیویورک، واشنگتن، شیکاگو، لوس آنجلس، برکلی، تورنتو، مونترال، پاریس، لندن، استکهلم، گوتبرگ، هامبورگ و کُلن از احمدی برای ایراد سخنرانی دعوت شد (هزینه این مسافرتها از سوی دعوت کنندگان تأمین شده است).
او مطابق فهرستی که از نام مصاحبه شوندگان از گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ... تنظیم کرده بود، مدتی قبل از حرکت به محل سخنرانی، با مصاحبه شونده یا مصاحبه شوندگانی که در یکی از این کشورهای ذکر شده اقامت داشتند، هم آهنگی انجام می داد. بعد از انجام برنامه سخنرانی، کار مصاحبه با شخص یا اشخاص مورد نظر و ضبط خاطراتشان در محل انجام می شد. محل سکونت بجای هتل، منزل اقوام یا دوستان و یا گاهی در منزل مصاحبه شونده بود . البته در این موارد، احمدی همواره از مهمان نوازی ایرانی صاحبخانه بهره مند شده بود. در مواردی چند، مصاحبه شوندگانی شخصاً محبت کرده و با قبول زحمت راه سفر و پرداخت هزینه سفر و غیره، از ایران، اروپا، آمریکا و کانادا به تقاضای احمدی به محل اقامت او به برلین یا آلمان آمدند و بدین ترتیب، چندین گفتگوی تاریخ شفاهی و ضبط خاطرات به این شکل هم انجام گرفته است.
این مجموعۀ فیلم های ویدیوئی خاطرات که در رابطه با این برنامه در طول 17 سال کار پژوهشی و اجرایی که توسط حمید احمدی تهیه شده ، شامل 720 ساعت و طول آن بیش از 2 برابر ساعات ضبط خاطزات گردآوری شده در طرح تاریخ شفاهی ویدیوئی شفاهی ایران است. این دو مجموعه، هم اکنون مجموعۀ تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران را تشکیل می دهند که حاوی حدود هزار ساعت گفتگوهای تاریخ شفاهی با چهار نسل است. این روایت کنندگان وابسته به صد وده حزب، سازمان، گروه، جمعیت سیاسی و تشکل های فرهنگی، اجتماعی، ادبی، هنری، علمی، زنان، دانشجویی، حقوق بشری، کارگری، دهقانی، نظامی و از زمرۀ پایه گذاران یا فعالان آن بوده یا هستند. دورۀ زمانی فعالیت هایشان از دهۀ 1300 خورشیدی تا پایان دهۀ 1380 خورشیدی بوده است.
کمک مالی دریافتی
کار پژوهشی و نیز انجام گفتگوهای تاریخ شفاهی با روایت کنندگان این مجموعه در دو دوره، جمعا حدود 25 سال طول کشیده است. احمدی در طول این مدت در تهیه این مجموعه، از هیچ مؤسسه ای، چه داخلی و چه خارجی، کمک مالی دریافت نکرده است. در مقاطع مختلف این دوره هشت نفر از دوستان فرهنگ دوست خیّر مبلغی حدود 24 هزار دلار (یا معادل آن) برای این کار فرهنگی به یاری مالی داده‌اند (به طور متوسط ماهانه 90 دلار در طول این سال ها). نام آنان در دفتر این انجمن ثبت است: دکتر فریبرز بقائی، عباسعلی خانباغی، مرتضی زربخت، هاله زربخت، رضا سهیل، دکتر ابوالحسن ضیاظریفی، دکتر ایرج سعادت و دکتر مهربخش مینویی (آذرنور).
این مبلغ دریافتی عمدتاً صرف هزینه دیجیتال کردن فیلم ها و خرید کاست ها برای ضبط فیلم های خاطرات صرف شده است. شرح مسائل و مشکلات چنین کاری در تبعید بدون پشتوانه مالی نیازمند نوشته مستقل دیگری است.
استقبال آکادمیک از این مجموعه
این مجموعه فیلم های تاریخ شفاهی ویدیوئی به صورت دیجیتال در آمده و در 710 عدد DVD تنظیم شده است و هم اکنون در خارج از ایران در آرشیو برخی مؤسسه ها قابل رؤیت است و مورد بهره برداری پژوهشگران و علاقمندان به مطالعه تاریخ ایران در قرن بیستم قرار دارد. و در بعضی دانشگاه ها، استادانی از این مجموعه فیلم ها در امر تدریس روایت - تاریخ با فیلم (Teaching history with film) بهره برداری می کنند.
این مجموعه فیلم های خاطرات باز است و از سال 2006 در چندین کتابخانه و دانشگاه معتبر جهان و کتابخانه با حفظ حق کپی رایت برای حمید احمدی آنرا در دسترس پژوهشگران و علاقمندان قرار می‌دهند، از این جمله اند:
دانشگاه هاروارد، دانشگاه آکسفورد (کالج سنت آنتونیو)، دانشگاه کلمبیا، دانشگاه پرینستون، دانشگاه شیکاگو، دانشگاه کالیفرنیا (برکلی)، دانشگاه مارتین لوتر در آلمان، آکادمی علوم اتریش و کتابخانه کنگره آمریکا.
چند سالی پیش از وارد شدن این مجموعه به مؤسسه های یاد شده، از چند دانشگاه در آمریکا و اروپا، پژوهشگرانی و نیز دانشجویانی برای تدوین رساله دکتری خود به این انجمن مراجعه کرده و خواستار رؤیت آرشیو این فیلم های خاطرات برای کار مطالعاتی خود شدند که در اختیارشان قرار داده شد. به عنوان مثال، پروفسور یرواند آبراهامیان استاد ممتاز تاریخ در دانشگاه نیویورک سیتی طی سفری به برلین از آرشیو ما در کار تحقیقات جاری خود استفاده نمود. در مقدمه کتاب «اعترافات شکنجه شدگان» که از تألیفات او بعد از آن زمان است، به این موضوع اشاره کرده است: « از دکتر حمید احمدی در برلین سپاسگزارم که برای من امکان دسترسی به آرشیو تاریخ شفاهی را فراهم ساخت. چنین نهادهایی قادر هستند به حفظ زوایای گذشته - که اگر وظیفه آن به اندیشمندان رسمی محول گردد برای همیشه از صحنه دنیا پاک خواهند شد- کمک شایان توجهی بکنند».
تأمین پیش نیازها
حمید احمدی در دوره ده ساله کار مطالعاتی و نیز اجرای طرح تاریخ شفاهی ویدیویی چپ ایران در سالهای 1375-1365 به تجربه های معینی در خصوص جنبه‌های علمی و عملیِ کار در حوزه تاریخ شفاهی دست یافت. موفقیت در ارائه متد پژوهشی نوین و بازتاب آن در عرصة بین‌المللی تاریخ شفاهی در سال 1375 به نوبة خود زمینة ادامه کاری در این حوزه را فراهم ساخت.
ایدة تأسیس انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران حاصل کار و تجربه او از این دوره بوده است. هدف عمده این انجمن همانا اجرای برنامة تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران که در آن می بایست از گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی از دهة 1300 خورشیدی به اینسو مشارکت می کردند. این دوره و اجرای این برنامه بیش ار 15 سال طول کشید.
تحقق این ایده و برنامه به واقعیت، نیازمند تأمین دو پیش نیاز بود: نخست، تهیه امکانات مالی برای تأمین هزینه های اجرای این برنامه و دوم، انجام مرحله تدارک مانند کار مطالعاتی و اسنادی. این تجربه ای بود که او برای اجرای طرح تاریخ شفاهی ویدیوئی چپ ایران به آن دست یازیده بود.
در روند پیشرفت کار مقدماتی وتدارکاتی، با یاری چند تن از دوستان پژوهشگر آقایان آرش برومند و محمدعلی حسینی در یکم خرداد 1379 (21 ماه مه 2000) انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران را به عنوان یک نهاد پژوهشی غیردولتی و غیرانتفاعی در دادگستری شهر برلین به ثبت رساندند.
(Forschungsverein für iranische mündliche Geschichte e.V., Amtsgericht Charlottenburg, Berlin, N 199964 NZ, 22 Juni 2000)
انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران در ژوئن 2002 (خرداد 1381) به عنوان نهاد تاریخ شفاهی ایرانی به عضویت جامعه بین المللی تاریخ شفاهی پذیرفته شده است.
عدم موفقیت در تأمین هزینه مالی
پس از تأسیس انجمن یادشده، احمدی برای تأمین هزینه مالی به منظور اجرای برنامه تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران با چندین دانشگاه و مؤسسه و بنیادهای خیریه فرهنگی در اروپا و آمریکا مکاتبه کرد تا شاید بتواند هزینه مالی مسافرت برای انجام مصاحبه ها و هزینه فنی کار را فراهم نماید. اما، پاسخ مثبتی به پیشنهاد و درخواست مطروحه داده نشد.
گفتنی است که درخواست کمک مالی مطروحه به دانشگاه ها و مؤسسه ها،هزینه تهیه هر ساعت فیلم از داستان زندگی - تاریخ با شیوه گفتگو، حدود 150 دلار ارزیابی شده بود. این مبلغ تنها 10 درصد هزینه شناخته شده برای اجرای اینگونه برنامه های تاریخ شفاهی در آن زمان بوده است.
برنامه تاریخ شفاهی ویدیوئی انجمن ما چگونه عملی شد؟
پس از دریافت پاسخ های منفی از سوی مؤسسه ها و بنیادها، یعنی عدم موفقیت در دریافت کمک مالی که به آن اشاره شد، حمید احمدی از سال 1379 تا پایان سال 1389 به مدت 10 سال گفتگوهای تاریخ شفاهی با روایت کنندگان را به این صورت انجام داده است:
در طی این 10 سال، از سوی 8 دانشگاه و 15 انجمن فرهنگی ایرانیان واقع در شهرهای نیویورک، واشنگتن، شیکاگو، لوس آنجلس، برکلی، تورنتو، مونترال، پاریس، لندن، استکهلم، گوتبرگ، هامبورگ و کُلن از احمدی برای ایراد سخنرانی دعوت شد (هزینه این مسافرتها از سوی دعوت کنندگان تأمین شده است).
او مطابق فهرستی که از نام مصاحبه شوندگان از گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ... تنظیم کرده بود، مدتی قبل از حرکت به محل سخنرانی، با مصاحبه شونده یا مصاحبه شوندگانی که در یکی از این کشورهای ذکر شده اقامت داشتند، هم آهنگی انجام می داد. بعد از انجام برنامه سخنرانی، کار مصاحبه با شخص یا اشخاص مورد نظر و ضبط خاطراتشان در محل انجام می شد. محل سکونت بجای هتل، منزل اقوام یا دوستان و یا گاهی در منزل مصاحبه شونده بود . البته در این موارد، احمدی همواره از مهمان نوازی ایرانی صاحبخانه بهره مند شده بود. در مواردی چند، مصاحبه شوندگانی شخصاً محبت کرده و با قبول زحمت راه سفر و پرداخت هزینه سفر و غیره، از ایران، اروپا، آمریکا و کانادا به تقاضای احمدی به محل اقامت او به برلین یا آلمان آمدند و بدین ترتیب، چندین گفتگوی تاریخ شفاهی و ضبط خاطرات به این شکل هم انجام گرفته است.
این مجموعۀ فیلم های ویدیوئی خاطرات که در رابطه با این برنامه در طول 17 سال کار پژوهشی و اجرایی که توسط حمید احمدی تهیه شده ، شامل 720 ساعت و طول آن بیش از 2 برابر ساعات ضبط خاطزات گردآوری شده در طرح تاریخ شفاهی ویدیوئی شفاهی ایران است. این دو مجموعه، هم اکنون مجموعۀ تاریخ شفاهی ویدیوئی ایران را تشکیل می دهند که حاوی حدود هزار ساعت گفتگوهای تاریخ شفاهی با چهار نسل است. این روایت کنندگان وابسته به صد وده حزب، سازمان، گروه، جمعیت سیاسی و تشکل های فرهنگی، اجتماعی، ادبی، هنری، علمی، زنان، دانشجویی، حقوق بشری، کارگری، دهقانی، نظامی و از زمرۀ پایه گذاران یا فعالان آن بوده یا هستند. دورۀ زمانی فعالیت هایشان از دهۀ 1300 خورشیدی تا پایان دهۀ 1380 خورشیدی بوده است.
کمک مالی دریافتی
کار پژوهشی و نیز انجام گفتگوهای تاریخ شفاهی با روایت کنندگان این مجموعه در دو دوره، جمعا حدود 25 سال طول کشیده است. احمدی در طول این مدت در تهیه این مجموعه، از هیچ مؤسسه ای، چه داخلی و چه خارجی، کمک مالی دریافت نکرده است. در مقاطع مختلف این دوره هشت نفر از دوستان فرهنگ دوست خیّر مبلغی حدود 24 هزار دلار (یا معادل آن) برای این کار فرهنگی به یاری مالی داده‌اند (به طور متوسط ماهانه 90 دلار در طول این سال ها). نام آنان در دفتر این انجمن ثبت است: دکتر فریبرز بقائی، عباسعلی خانباغی، مرتضی زربخت، هاله زربخت، رضا سهیل، دکتر ابوالحسن ضیاظریفی، دکتر ایرج سعادت و دکتر مهربخش مینویی (آذرنور).
این مبلغ دریافتی عمدتاً صرف هزینه دیجیتال کردن فیلم ها و خرید کاست ها برای ضبط فیلم های خاطرات صرف شده است. شرح مسائل و مشکلات چنین کاری در تبعید بدون پشتوانه مالی نیازمند نوشته مستقل دیگری است.
استقبال آکادمیک از این مجموعه
این مجموعه فیلم های تاریخ شفاهی ویدیوئی به صورت دیجیتال در آمده و در 710 عدد DVD تنظیم شده است و هم اکنون در خارج از ایران در آرشیو برخی مؤسسه ها قابل رؤیت است و مورد بهره برداری پژوهشگران و علاقمندان به مطالعه تاریخ ایران در قرن بیستم قرار دارد. و در بعضی دانشگاه ها، استادانی از این مجموعه فیلم ها در امر تدریس روایت - تاریخ با فیلم (Teaching history with film) بهره برداری می کنند.
این مجموعه فیلم های خاطرات باز است و از سال 2006 در چندین کتابخانه و دانشگاه معتبر جهان و کتابخانه با حفظ حق کپی رایت برای حمید احمدی آنرا در دسترس پژوهشگران و علاقمندان قرار می‌دهند، از این جمله اند:
دانشگاه هاروارد، دانشگاه آکسفورد (کالج سنت آنتونیو)، دانشگاه کلمبیا، دانشگاه پرینستون، دانشگاه شیکاگو، دانشگاه کالیفرنیا (برکلی)، دانشگاه مارتین لوتر در آلمان، آکادمی علوم اتریش و کتابخانه کنگره آمریکا.
چند سالی پیش از وارد شدن این مجموعه به مؤسسه های یاد شده، از چند دانشگاه در آمریکا و اروپا، پژوهشگرانی و نیز دانشجویانی برای تدوین رساله دکتری خود به این انجمن مراجعه کرده و خواستار رؤیت آرشیو این فیلم های خاطرات برای کار مطالعاتی خود شدند که در اختیارشان قرار داده شد. به عنوان مثال، پروفسور یرواند آبراهامیان استاد ممتاز تاریخ در دانشگاه نیویورک سیتی طی سفری به برلین از آرشیو ما در کار تحقیقات جاری خود استفاده نمود. در مقدمه کتاب «اعترافات شکنجه شدگان» که از تألیفات او بعد از آن زمان است، به این موضوع اشاره کرده است: « از دکتر حمید احمدی در برلین سپاسگزارم که برای من امکان دسترسی به آرشیو تاریخ شفاهی را فراهم ساخت. چنین نهادهایی قادر هستند به حفظ زوایای گذشته - که اگر وظیفه آن به اندیشمندان رسمی محول گردد برای همیشه از صحنه دنیا پاک خواهند شد- کمک شایان توجهی بکنند».
شناخت تاریخ و فرهنگ ایران از میان زیست گفتارها